Türbülans ya da hava türbülansı, hava akımının telaşlı ve düzensiz hareketlerinden oluşan fiziksel bir olaydır. Türbülans, hava akımlarının kesikli, sürekli veya yan yana gelen akımlar arasındaki kanat uçurma etkisi olarak tanımlanır. Genel olarak, türbülans güncel akımı mücadelesinin bir sonucu olarak oluşur. Bu mücadele, hava akımlarındaki yüzeyler arasındaki boşluklar aracılığıyla gerçekleşir. Türbülans, gezegene bağlı olarak farklı seviyelerde gözlenebilir. Türbülans iletişimin, navigasyonun ve uçuşun önemli rol oynayan nüanslarını ortaya çıkarır.
Türbülans, hava akımlarının uçuşa yol açtığı akımlar arasındaki farklılıklardan ortaya çıkar. Uçuş sırasında motorların ürettiği akım ve başka bir hava akımının, karşı karşıya geldiğinde aralarındaki sıcaklık farkından oluşan kutuplanmalar nedeniyle oluşan akım kanat uçurması olarak tanımlanır. Herhangi bir yerde, atmosferdeki hava akımlarının üç boyutlu etkileşimlerinden oluşan sürekli değişen hava akımları türbülansa neden olur. Türbülans, hava akımlarının karışım ve karışımının hızı, şiddeti ve yönünü değiştirebilir. Ayrıca, türbülans hava akımlarının farklı yükler arasındaki farklı fiziksel etkileşimlerinin sonucu da oluşur.
Türbülans, hava akımının yönünü değiştirerek veya dalgalanarak, uçuş güvenliğini etkileyebilir. Uçakların, türbülansın etkisi altında oluşturdukları hareketler güvenlik açısından riskli olabilir. Uçuş sırasında uçuş kontrolüne etki edebilecek hareketler türbülans ile daha da artabilir. Doğal hava akımında yüksek ses seviyeleri de türbülans oluşturabilir. Özel olarak tasarlanmış veya özel olarak tasarlanmış bir türbülansın meydana gelmesi durumunda, uçuşa maruz kalan kişiler için fiziksel riskler ortaya çıkabilir.
Türbülansın, çevre ile ilgili konuları da etkileyebileceği göz önüne alınmalıdır. Mesela, türbülans, kuşların uçuş veya yerleşim alanlarının etrafında oluşan ses seviyelerinde artışa neden olabilir. Ayrıca, türbülans, zararlı gaz ve toz emisyonlarının da çevreye olan etkilerini arttırabilir.
Hava trafiği kontrolörleri, türbülans nedeniyle oluşabilecek risklerin azaltılması için uçuş planlama ve uçuş rotalarını dikkatlice değerlendirmelidir. Uçuş rotasının ve profilinin uçağın türbülansa maruz kalma durumunu azaltmaya yönelik olarak tasarlanması gerekir. Pilota, uçuş sırasında türbülans etkileşimlerinin tanınması konusunda eğitim verilmelidir. Uçakların güvenliğinin sağlanması için türbülansa karşı önlem alan uçuş kontrolüne ilişkin bilgili türbülans bekleyiş tekniklerinin kullanılması önerilir.
Türbülans, hava yolu taşımacılığının ve diğer hava aktivitelerinin güvenliği için tehlike oluşturabilir. Uçuş sırasında türbülansla karşılaşmak, uçuşta rahatsızlık verici ve riskli bir durum oluşturabilir. Herhangi bir şekilde türbülansla karşılaşıldığında, pilotlar hızın arttırılması ya da azaltılması gibi etkileşimleri dikkatle göz önünde bulundurmalıdır. Bu, uçağın üzerinde meydana gelebilecek olası zararların önlenmesi için önemlidir.
