Bazal membran, vücudumuzun hücrelerinin içerisinde oluşturulan bir zırh olup, bu zırhın içerisinde bazal substanslar bulunur. Bu substanslar, hücrenin içerisinde oluşan bütün işlemlerin düzgün bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan ve hücrenin fiziksel yapısının bütünlüğünü korumasını sağlayan proteinler, aktin filamentler, kalsiyum, klor ve magnezyum gibi kimyasalları içerir. Bazal membran, hücre içerisinde birçok işlemi gerçekleştirir ve hücreler arasındaki farklılıkları oluşturur. Bazal membran sık sık “hücre zırhı” olarak da adlandırılmaktadır.
Bazal membranın temel görevleri; hücrelerin içerisindeki organellerin içeriklerinin korunması, hücrenin fiziksel bütünlüğünün sağlanması ve bütün hücre içi işlemlerinin düzgün bir şekilde gerçekleşmesidir. Ayrıca hücrelerin zararlı maddelerden korunmasını sağlaması da bazal membranın fonksiyonlarından biridir. Bazal membranın, hücrenin içerisinde yer alan maddelerin geçişini kontrol etme yeteneği de vardır. Giriş ve çıkışı düzenleyerek, hangi maddelerin hücreye girmesine ve hangi maddelerin hücreden çıkmasına izin verdiğini belirler.
Bazal membranın giriş ve çıkış kontrolü yapan mekanizmaları vardır. Bu mekanizmalar arasında, aktif ve pasif transport mekanizmaları, membran proteinleri, endositoz ve esositoz, glikoz asimile eden kanallar ve kana hücrelerinin geçişi için kullanılan kompleks mekanizmalar yer alır. Aktif transport mekanizmaları, hücre içerisindeki konsantrasyon farklarından yararlanarak, maddelerin hücrenin içinden dışına veya dışından içine geçmesini sağlar. Bu transport mekanizmaları içerisinde, özellikle enerjiyi tüketen mekanizmalar bulunur. Bazal membran içerisindeki proteenler, pasif transport mekanizmaları aracılığıyla maddelerin geçişini sağlar ve kimyasal enerji kullanmaz. Endositoz ve esositoz ise, hücre içerisindeki maddelerin fazla miktarda alınıp verilmesini sağlar.
Bazal membran, yüzey alanı ve kalınlığı bakımından çok özel bir özellik gösterir. Çoğu hücrelerin bazal membranı, yüzey alanı olarak, hücrenin yaklaşık %90’ını kapsar. Buna rağmen bazal membranın kalınlığı, sadece 0.1-0.2 mikron’u geçmez. Böylece, bazal membran, giriş ve çıkışı kontrol ederken, hücre içerisindeki başka mekanizmaların devreye girme imkanını da sağlar. Bu özellikleriyle, bazal membran hücrenin önemli bir bileşeni olup, gelişmiş mekanizmalara sahiptir.
