Aquaponics sistemleri genellikle balık ve bitki üretimini bir arada yürüten döngüsel sistemlerdir. Ancak bazı kullanıcılar, balık bakımı ve hayvan sağlığı gibi ek sorumluluklarla uğraşmak istemez. Bu noktada balıksız aquaponics, yani sadece bitki ve bakteri temelli bir sistem ön plana çıkar. Bu sistemlerde amonyak kaynağı olarak balıklar yerine harici besin kaynakları veya manuel azot katkısı kullanılır.
Balıksız aquaponics, geleneksel aquaponics'ten farklı olarak sistemin azot döngüsünü sağlamak için balık yerine:
Organik sıvı gübreler
Amonyum klorür
Nitrat içeren çözeltiler
Kompost çayı
İnsan kontrolünde mikrobesin ilaveleri
gibi kaynaklar kullanılarak çalışır.
Bu sayede hem hidroponik sistemin verimliliği hem de aquaponics'in biyolojik avantajları bir araya gelir, ama balık bakımı yapılmaz.
Balıksız sistemlerde kullanılan yapı geleneksel aquaponics'e oldukça benzer:
Besin tankı (su deposu)
Yetiştirme yatağı (Grow bed)
Biyolojik filtre (isteğe bağlı)
Su pompası ve zamanlayıcı
Nitrat/azot katkı noktası
Bitkiler, kökleri aracılığıyla suya doğrudan temas eder ve gerekli besinleri bu ortamdan alır.
100–500 litrelik bir su tankı seçin
Grow bed (yetiştirme yatağı) için plastik kasa veya derin tepsi kullanılabilir
Kök tutucu ortam olarak kil bilyesi veya perlit kullanın
Pompayı, suyu tanktan grow bed'e sirküle edecek şekilde ayarlayın
Sisteme öncelikle nitrifikasyon bakterileri (Nitrosomonas ve Nitrobacter) eklenmelidir
Bunun için hazır bakteri kültürleri kullanılabilir veya yavaşça amonyum içeren maddeler eklenerek doğal kültür gelişimi sağlanır
Balık yerine şu maddeler kullanılabilir:
Amonyum klorür (%0.1 oranında seyreltilmiş şekilde)
Organik sıvı gübre (azot ağırlıklı)
Kompost çayı (özellikle azotça zengin olan)
İdrar (ön arıtılmış ve pH dengelenmiş olarak)
Bu kaynaklar kontrollü biçimde eklenerek amonyak → nitrit → nitrat dönüşümüne izin verilir.
Marul, fesleğen, ıspanak, roka gibi kök sistemi hafif olan bitkilerle başlamak idealdir
Kökler suya temas edecek şekilde yerleştirilir
| İzlenmesi Gereken Değerler | Önerilen Aralık |
|---|---|
| pH | 6.2 – 6.8 |
| Su sıcaklığı | 18°C – 24°C |
| Nitrat (NO₃⁻) | 40 – 80 ppm |
| Amonyak (NH₃) | 0 ppm |
| Nitrit (NO₂⁻) | 0 ppm |
Sistem oturduktan sonra haftalık olarak nitrat seviyesi kontrol edilmeli ve gerekirse takviye yapılmalıdır.
Balık bakımı ve su kalitesi stresine gerek yok
Balık hastalıkları riski ortadan kalkar
Sistem küçük alanlarda daha rahat kurulur
Gelişmiş kontrol sağlar: Besin ilavesi ölçülebilir
Tam otomatik döngü yerine dış müdahale gerekir
Doğal gübreleme etkisi azalabilir
Bakteri dengesini sağlamak zaman alabilir
Balıksız aquaponics sistemleri, klasik yöntemi sadeleştirerek bitki yetiştiriciliğine odaklanmak isteyen kullanıcılar için bakımı kolay, biyolojik dengesi izlenebilir bir çözüm sunar. Doğru azot yönetimi ve düzenli bakım ile bu sistemler, su tasarrufu sağlayan, kimyasal gübre ihtiyacını azaltan ve sürdürülebilir üretim yapan etkili bir yöntem haline gelir.
